Dofinansowano ze środków
Samorządu Województwa Wielkopolskiego
Szlak pracy
organicznej
Pakosław
PAŁAC W PAKOSŁAWIU
Zespół pałacowo-parkowy w Pakosławiu (gm. Lwówek) Dobra w Pakosławiu od XVIII w. należały do Sczanieckich. Emilia Sczaniecka założyła i prowadziła tu przytułek dla weteranów, ochronkę i szkołę. W odpowiedzialny oraz mądry sposób pomagała potrzebującym. Była bardzo poważana i szanowana zarówno przez Polaków, jak i Niemców. Emilia Sczaniecka brała udział w kolejnych polskich zrywach narodowych, pomagając zarówno finansowo jak i pełniąc rolę pielęgniarki. Klasycystyczny pałac zaprojektowany przez Antoniego Krzyżanowskiego z Poznania został wzniesiony w latach 1840–1842 w miejscu drewnianego dworu. Kolejni właściciele, rodzina Łąckich, rozbudowali dom na przełomie XIX i XX w. Wokół znajduje się park o pow. 8,3 ha z licznymi pomnikami przyrody. Obecnie całość jest w rękach prywatnych i niedostępna.
Poznań
*Zdjęcie: Łukasz Gdak, Poznańskie Centrum Dziedzictwa
BAZAR POZNAŃSKI
Powstanie Bazaru było konsekwencją starań o podjęcie przez polskich mieszkańców Poznania konkurencji ekonomicznej z Niemcami. Autorem pomysłu powstania Bazaru był lekarz i społecznik – Karol Marcinkowski, który 26 czerwca 1838 r. powołał Spółkę Akcyjną Bazar. Zebrano grupę 146 udziałowców. Przyjęto plan zakładający wybudowanie dużego hotelu, w którym znajdować się miały polskie sklepy. Budowę rozpoczęto w 1839 r., oficjalny odbiór nastąpił w lutym 1843 r. Ostatecznie wniesiono budynek trzypiętrowy, postawiony na rzucie wydłużonego prostokąta. Wśród kupców posiadających swój sklep w Bazarze był m.in. Hipolit Cegielski. Marcinkowski chciał, aby Bazar, poza miejscem będącym centrum polskiego handlu, stał się miejscem kontaktu szlachty z mieszczaństwem. W tym celu powstało Kasyno Poznańskie. Bazar stał się z czasem miejscem działań o charakterze narodowo-politycznym – miał tam swoją siedzibę zarząd Towarzystwa Naukowej Pomocy, a w kolejnych latach m.in. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. W trakcie Wiosny Ludów w Bazarze miał swoją siedzibę Komitet Narodowy. Pierwsze lata po powstaniu przyniosły kryzys powiększany nieurodzajem i epidemią cholery, niemniej spółka kontynuowała swoją działalność m.in. w styczniu 1849 reaktywowano kasyno pod nazwą Koła Towarzyskiego. Skupiało ono polskich patriotów ze wszystkich klas społecznych.
BIBLIOTEKA RACZYŃSKICH
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu powstała z inicjatywy hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Otwarcie nastąpiło 5 maja 1829 r., tym samym czyniąc ją pierwszą publiczną biblioteką w zaborze pruskim. Biblioteka działała na podstawie statutu zatwierdzonego 24 I 1830 r. Według statutu funkcje kierownicze w bibliotece mogli pełnić jedynie Polacy. Ponadto król pruski zwolnił bibliotekę z obowiązku uiszczania podatków, a także nakazał dostarczać do biblioteki egzemplarz każdego wydawnictwa ukazującego się na terenie całego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Po śmierci syna Edwarda – Rogera Raczyńskiego – w 1864 r. władzę nad biblioteką przejęli Niemcy. Mimo to, większość zasobów stanowiły nadal polskie książki i pracował tam w większości polski personel, dzięki czemu biblioteka w znacznym stopniu zachowała polski charakter. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 r. Biblioteka Raczyńskich została przejęta przez Niemców i przejściowo zamknięta, a od listopada 1940 r. funkcjonowała jako Städtische Raczyński-Bibliothek. Zgodnie z zarządzeniem ze zbiorów mogli korzystać jedynie Niemcy. W końcowym okresie bitwy o Poznań 5 II 1945 r. wojska niemieckie wysadziły budynek biblioteki. Po zakończeniu walk już w lutym 1945 r. biblioteka weszła w skład powołanej przez władze miasta biblioteki miejskiej, choć ze względu na spalenie budynku przy Placu Wolności, miała ona swoją siedzibę na Świętym Marcinie 65. W latach 1953-1956 odbudowano gmach przy Placu Wolności. Uchwałą z 20 VIII 1968 r. biblioteka zaliczona została do bibliotek naukowych. Obecnie Biblioteka Raczyńskich jest drugą co do wielkości biblioteką w Poznaniu prowadząc szeroko zakrojoną działalność.
TEATR POLSKI
Powołanie Teatru Polskiego było możliwe dzięki uchyleniu w 1869 r. tzw. ustawy procederowej, na mocy której była wymagana zgoda władz na przedstawienia w językach innych niż niemiecki. Już 26 XI 1869 r. powstała Komisja Tymczasowa dla powołania Komitetu Teatralnego, zaś 1 XII tegoż roku – Komitet Teatralny mający na celu budowę siedziby teatru. Równocześnie udało się od 1870 r. uruchomić prezentowane w Teatrze Miejskim (obecnym Teatrze Wielkim) przedstawienia – sezon 1870 r. otwarto „Zemstą” Aleksandra Fredry. Występujący zespół został ostatecznie wzięty pod opiekę finansową Komitetu Teatralnego, który 22 IV 1871 r. przekształcił się w spółkę akcyjną – Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego (nazwa od ogrodu Bolesława Potockiego, który przekazał go na rzecz komitetu). Dzięki sprzedaży akcji jeszcze pod koniec 1871 r. spółka kupiła posiadłość przy ulicy Berlińskiej (ob. 27 Grudnia) od Stanisława Hebanowskiego. Ogród Potockiego sprzedano i rozpoczęto budowę wg projektu Hebanowskiego, który wykonał go za darmo. Budowa trwała w latach 1872-1875. Uroczysta inauguracja sceny nastąpiła 25 IX 1875 r., kiedy to ponownie wystawiono „Zemstę” Fredry, zagrano też jeden z polonezów Fryderyka Chopina i kompozycję Henryka Jareckiego. Mimo udanego debiutu spółka miała problemy finansowe – w 1874 r. musiano zaciągnąć pożyczkę, którą spłacano dzięki zbiórce publicznej. Ostatecznie w 1890 r. powstała druga spółka – Pomoc, dzięki której wybudowano na przylegającym do teatru gruncie hotel, salę zabaw i czynszową kamienicę z lokalami handlowymi. Po odzyskaniu niepodległości teatr kontynuował działalność oraz z powodzeniem rywalizował z awangardowym Teatrem Nowym i innymi poznańskimi scenami. Od 1925 r. stosowano skróconą nazwę – Teatr Polski w Poznaniu. W okresie II wojny światowej teatr pozostawał nieczynny, a w 1946 r. został upaństwowiony. Po 1989 r. pozostał teatrem publicznym. W 2004 r. Teatr Polski uzyskał tytuł najlepszego teatru repertuarowego w Polsce przyznany przez miesięcznik „Teatr”.
POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk zostało powołane do życia 12 I 1857 r. Wśród założycieli organizacji były 42 osoby, m.in. dr Kazimierz Szulc, ks. Franciszek Ksawery Malinowski, hr. Tytus Działyński, hr. Roger Raczyński. Zgodnie ze statutem przyjętym na spotkaniu założycielskim celem Towarzystwa miała być m.in. publikacja, gromadzenie źródeł oraz materiałów dotyczących historii Polski, tłumaczenie wybitnych pisarzy, przedruki klasyki piśmiennictwa, a także gromadzenie zbiorów. Pod względem organizacyjnym PTPN dzieliło się na wydziały. Początkowo były to Wydział Przyrodniczy oraz Wydział Nauk Historycznych i Moralnych. Z czasem stworzono Wydział Lekarski, Wydział Teologiczny oraz Wydział Techniczny. Organem wydawniczym były „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”. W ramach działalności PTPN organizowano wykłady popularyzujące naukę, starano się także tworzyć i rozbudowywać zbiory powołanej w 1857 r. biblioteki. W zasobach towarzystwa znajdowały się także liczne zbiory archeologiczne, przyrodnicze, numizmatyczne czy dzieła sztuki. Jednym z największych z ofiarodawców był Seweryn Mielżyński, z jego też fundacji PTPN otrzymało swoją własną siedzibę wybudowaną w latach 1874-1881. Po odzyskaniu niepodległości towarzystwo zmieniało powoli swój charakter, z instytucji naukowej stając się korporacją akademicką. PTPN przekazało również większość swoich zbiorów do muzeów. W czasie II wojny światowej zginęło ponad stu członków Towarzystwa, zaś rozproszeniu i częściowemu zniszczeniu uległ księgozbiór biblioteki, zniszczone zostało także archiwum, a sam gmach PTPN zdewastowano. Po wojnie przystąpiono do odbudowy struktur, wracając do badań naukowych, a także wydawano prace naukowe, prowadząc też równolegle działania popularyzatorskie i odtwarzając zbiory biblioteczne. Wobec nieprzychylnego stosunku władz państwowych PTPN utraciło część majątku. Po zmianach 1989 r. odzyskano część majątku, co mimo obcięcia dotacji państwowych pozwoliło na uzyskanie podstaw finansowych do kontynuowania pracy Towarzystwa, które funkcjonuje do dzisiaj.
Szreniawa
MUZEUM NARODOWE ROLNICTWA I PRZEMYSŁU ROLNO-SPOŻYWCZEGO W SZRENIAWIE
Muzeum powstało w 1964 r., umiejscowione w zabytkowym kompleksie rezydencjalno-folwarcznym, prezentuje dzieje rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego na ziemiach polskich od prehistorii do współczesności. W jego bogatych zbiorach szczególne miejsce zajmuje kolekcja maszyn i narzędzi rolniczych, ikonografii, druków, archiwaliów oraz innych artefaktów pochodzących z dziewiętnastowiecznej Wielkopolski — każde muzealium jest pretekstem do snucia opowieści o pracy organicznej. Muzeum nie ogranicza swojej aktywności do wystawiennictwa — kwestie związane z przedmiotem swoich zainteresowań podejmuje również w działalności edukacyjnej, popularnonaukowej i naukowej oraz wydawniczej. Muzeum, prezentując rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy, nie mogło pominąć ikon wielkopolskiej pracy organicznej — większość z nich miała powiązania z wsią i rolnictwem. Zagadnienia dotyczące operis magni Organiczników w Wielkopolsce, m.in.: Augusta Cieszkowskiego — autora filozoficznego uzasadnienia idei, Dezyderego Chłapowskiego — popularyzatora postępu rolniczego, Hipolita Cegielskiego — przedsiębiorcy, producenta maszyn rolniczych, Maksymiliana Jackowskiego — popularyzatora racjonalnej gospodarki, znajdują swoje odzwierciedlenie w działalności Muzeum. W parku można znaleźć popiersia wspomnianych Dezyderego Chłapowskiego i Hipolita Cegielskiego oraz innych Organiczników, a na ekspozycji m.in. imponujące maszyny, w tym powstałe w założonej przez Hipolita Cegielskiego fabryce; pośród nich spektakularną, ponad stuletnią, poddaną pełnej konserwacji (sprawną!) samobieżną lokomobilę Hipolinę. Muzeum, będąc członkiem m.in. Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeów (International Council of Museums, ICOM) i Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzeów Rolniczych (International Association of Agricultural Museums, AIMA), propaguje idee poznawcze i wiedzę o polskim rolnictwie także poza granicami kraju.
Rogalin
PAŁAC W ROGALINIE
Pałac w Rogalinie powstał w latach 1770-1776 z inicjatywy Kazimierza Raczyńskiego. Pałac, zachowany do dziś w oryginalnym kształcie, powstał w typie „entre cour et jardin” (franc. „pomiędzy dziedzińcem a ogrodem”). Autorem projektu był przypuszczalnie twórca z kręgu saskich architektów, działających ówcześnie w Warszawie. Krótko po wzniesieniu pałacu rozpoczęto jego modernizację w duchu klasycystycznym według projektów Dominika Merliniego i Jana Christiana Kamsetzera. Modernizację kontynuowali następcy, a w szczególności Edward Raczyński. Za jego czasów wnętrza pałacu otrzymały dekorację w stylu empire, a dotychczasową salę balową zmieniono w Zbrojownię, gdzie eksponowano narodowe pamiątki, co czyniło ją pierwszą izbą muzealną w Wielkopolsce. Zapewne to również wtedy okolice pałacu z ogrodem poszerzono o park krajobrazowy, gdzie znajdują się wiekowe dęby. Ważną częścią parku stał się kościół przypominający antyczną świątynię, zwaną Maison Carée, znajdującą się we francuskim Nîmes. Kościół ukończono w 1820 r., spoczywają w nim m.in. ciała Konstancji i Rogera oraz serce Edwarda Raczyńskiego. W 1910 r. z inicjatywy Edwarda Aleksandra Raczyńskiego wybudowano galerię, w której prezentowano kolekcję sztuki współczesnej, przekształcono też salę biesiadną w bibliotekę. Korzystał z niej m.in. Henryk Sienkiewicz. Podczas II wojny światowej siedziba została skonfi skowana przez Niemców oraz przeznaczona na siedzibę Hitlerjugend. Po wojnie pałac znacjonalizowano, a w 1949 r. powołano w nim oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Po 1989 r. staraniem ostatniego męskiego potomka rodu Raczyńskich – Edwarda Bernarda, ustanowiono Fundację im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Zgodnie z zamierzeniem fundatora dzieła sztuki należące do rodziny mają być publicznie udostępniane w rogalińskiej siedzibie i poznańskiej siedzibie Muzeum Narodowego. Na początku XXI w. pałac przeszedł gruntowną rewitalizację, co przejściowo spowodowało jego zamknięcie; ponowne otwarcie nastąpiło w 2015 r.
Kórnik
ZAMEK W KÓRNIKU
Dzieje Zamku w Kórniku sięgają początku XV w. i wiążą się z wielkopolskim możnowładczym rodem Górków. Jego przedstawiciele wybudowali w tym niewielkim miasteczku swą reprezentacyjną siedzibę, a także kościół, w którym założyli rodzinne mauzoleum. Przez kolejne wieki rezydencja przechodziła z rąk do rąk – właścicielami byli Czarnkowscy, Grudzińscy i Działyńscy, jednak jej znaczenie w Wielkopolsce nie słabło, o czym świadczą m.in. udokumentowane wizyty polskich królów – Henryka Walezego oraz Zygmunta III Wazy. Na przestrzeni lat obiekt przeszedł wiele drobnych remontów oraz kilka poważnych modernizacji, w tym słynną przebudowę, do której doszło z inicjatywy Teofili z Działyńskich Szołdrskiej-Potulickiej (1715-1790), czyli Białej Damy. Obecny, neogotycki kształt rezydencja zawdzięcza jej XIX-wiecznym właścicielom z rodu Działyńskich – Tytusowi oraz Janowi (1829-1880). Ten pierwszy rozpoczął wielką renowację w 1826 r., a jego syn kontynuował ją aż do swojej śmierci w 1880 r. Podstawy projektu stworzył znany niemiecki architekt Karl Friedrich Schinkel, jednak Tytus wprowadził do niego niejedną odważną zmianę. Aktualny wygląd Zamku jest wynikiem ówczesnej, romantycznej fascynacji gotykiem i orientem. Zamek w 1880 r. przeszedł w ręce wnuka Tytusa Działyńskiego i siostrzeńca Jana – Władysława Zamoyskiego (1853-1924), który w porozumieniu z matką Jadwigą i siostrą Marią stworzył Fundację Zakłady Kórnickie, by przekazać całość majątku narodowi polskiemu. Ostatecznie w latach 50. XX w. Zamek trafił pod zarząd Polskiej Akademii Nauk, zachowując nadane mu funkcje muzeum i biblioteki. W ten sposób od blisko 200 lat rezydencja na wyspie jest perłą wśród zabytków w Polsce, otwartą dla turystów i czytelników. Kontynuowane są tu także działania naukowe, popularyzatorskie i kulturalne, których podwaliny stworzyli Działyńscy. Poza unikatowymi muzealiami w murach Zamku zgromadzony został jeden z najcenniejszych i najstarszych polskich księgozbiorów, który przez dwa stulecia przeszedł drogę od kolekcji prywatnej do nowoczesnej, dostępnej dla użytkowników biblioteki naukowej. Zachwyca ona różnorodnością zgromadzonych dzieł, z których najstarsze rękopisy sięgają czasów wcześniejszych niż państwo polskie.
Lewków
PAŁAC LIPSKICH W LEWKOWIE
Pałac jako reprezentacyjny obiekt powstał w latach 1788-91, budowniczym był gen. Wojciech Walenty Lipski (1743-1810) oraz jego żona Salomea Lipska zd. Objezierska (1749-1827). Nieformalnym powodem budowy były tytuły, które dzierżył fundator – łowczego kaliskiego i królewskiego adiutanta. Klasycystyczny budynek powstał najprawdopodobniej wg projektu Jana Chrystiana Kamsetzera, nadwornego architekta króla Stanisława A. Poniatowskiego. Budynek dopełniają dwie oficyny oraz park w stylu angielskim zachowując założenia osiowości. Całość kompleksu jest kopią pałacu w Siernikach k. Rogoźna. Lewków jako gniazdo rodowe Lipskich, był świadkiem zmagań patriotycznych i centrum działań organiczników. Wnuk budowniczego Wojciech Lipski (1805-1855) był powstańcem listopadowym, brał udział w wydarzeniach Wiosny Ludów. Wybrany został posłem do pruskiego sejmu. Był filantropem, fundatorem stypendiów. Promował nowoczesne rolnictwo, organizował kursy dla agronomów i pszczelarzy. Był założycielem Kasyna Raszkowskiego, organizacji społeczno-gospodarczej. Redagował branżowego „Ziemianina”. Ufundował Królewskie Katolickie Gimnazjum Męskie w Ostrowie Wielkopolskim, swoistą kuźnię kadry. Za czasów kiedy jego syn Józef (1827-1884) był właścicielem majątku, ordynacja lewkowska przeżywała największy dobrobyt. Miejscowość odwiedzały również sławne osoby. W 1812 roku Lewków odwiedził brat Napoleona Bonaparte, Hieronim, król Westfalii. Przeszło 100 lat później w 1928 roku gościł tu prezydent RP prof. Ignacy Mościcki. Działania wojenne nie oszczędziły Lewkowa. Zniszczenia dopełniła Armia Czerwona w styczniu 1945. Po wojnie majątek znacjonalizowano. Początkowo działał tutaj GS, a w latach 70-tych utworzono PGR. W latach 80-tych całość przekazano Muzeum Ziemi Kaliskiej na cele muzealne. Od 2017 roku Muzeum jest samodzielną jednostką Samorządu Województwa Wielkopolskiego, zaś głównym kierunkiem prac jest historia rodziny Lipskich i majątku lewkowskiego.
Winna Góra
Pałac Generała Dąbrowskiego w Winnej Górze (Pałac Dąbrowski) od 2021 roku pełni rolę instytucji kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Jednym z zadań Pałacu jest utworzenie Szlaku Pracy Organicznej, inicjatywy kulturalnej promującej miejsca, postaci i wartości związane z his- i herstoriami pracy organicznej w Wielkopolsce.
Śmiełów
PAŁAC W ŚMIEŁOWIE
Pałac został wybudowany w 1797 roku na zamówienie Andrzeja Gorzeńskiego i został zaprojektowany tak, aby świadomie wykorzystywał walory widokowe okolicy. Najważniejszym gościem dziedziców Śmiełowa - Gorzeńskich był Adam Mickiewicz, który przybywał tu z zamieram przekroczenia granicy polsko-rosyjskiej. Ponadto w pałacu goszczono inne wielkie postaci, min. Henryka Sienkiewicza, Ignacego Paderewskiego, Wojciecha Kossaka. Za pałacem znajduje się wspaniały park. Obecnie mieści się tu Muzeum im. Adama Mickiewicza.
Turew
PAŁAC W TURWI
Pałac w Turwi powstał w latach 1760-1770 z inicjatywy Ludwika Chłapowskiego. Znany jest przede wszystkim jako miejsce narodzin i siedziba generała Dezyderego Chłapowskiego. Pierwotnie powstał jako pałac dwupiętrowy, jednak kilkukrotnie był przebudowywany, w wyniku czego wizualnie budowla odznacza się mieszaniną stylów, z dominacją formy barokowej i neogotyckiej. W okazałych wnętrzach na piętrze (tzw. piano nobile), znajdują się sztukaterie, zaprojektowane najprawdopodobniej przez Ignacego Graffa z Rydzyny. Pałac otacza park o powierzchni ponad 20 hektarów, zaaranżowany przez francuskiego ogrodnika Augustine'a Denizota na park w stylu angielskim. Jest w nim kilka pomnikowych okazów drzew, m.in. dęby o obwodach 700 cm i 780 cm. Pierwszej znaczącej przebudowy pałacu dokonano w latach 20. i 30. XIX w. Rozbudowano wówczas wschodni ryzalit frontowej elewacji, dostawiając do niego masywną, niską wieżę, zwieńczoną krenelażem z ostrołukowymi otworami okiennymi. Nowa organizacja wnętrz parteru miała na celu ich adaptację na pokoje dla goszczących u generała Chłapowskiego weteranów wojen napoleońskich. W latach 1846-1847 dobudowano kaplicę w stylu neogotyckim, którą zaprojektowała Zofia Chłapowska. Po pożarze pałacu w 1880 r. Zygmunt Chłapowski odnowił go przy udziale poznańskiego architekta Stanisława Boreckiego w latach 1908-1909. Tuż przed II wojną światową ostatni właściciel pałacu – Krzysztof Morawski – przekształcił dawną jadalnię w bibliotekę. Podczas II wojny światowej pałac został przejęty przez Niemców, którzy organizowali w nim obozy Hitlerjugend. Po wojnie obiekt znacjonalizowano i włączono do PGR-u. Od 1953 r. do końca października 2022 r. w pałacu mieściła się Stacja Badawcza należąca do Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk. Od listopada 2022 r. właścicielem pałacu jest Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk.
Gostyń
KASYNO GOSTYŃSKIE
Kasyno Gostyńskie zostało założone 27 października 1835 r. przez grupę 36 osób m.in. Edmunda Bojanowskiego, Dezyderego Chłapowskiego, Karola Marcinkowskiego i Gustawa Potworowskiego, które przyjęły statut liczący 28 paragrafów. Zgodnie z nim kasyno miało być miejscem zabaw oraz wymiany wiadomości. Członkostwo było zastrzeżone dla osób wykształconych, o nieskazitelnej moralności, a nowych członków przyjmowano przez tajne głosowania. Ilość osób wahała się między 50 a 160. Dzięki członkostwu kilku Niemców udało się na jakiś czas zyskać tolerancję władz, co było o tyle istotne, że próby likwidacji kasyna miały miejsce jeszcze przed jego oficjalnym uruchomieniem, a członków powszechnie inwigilowano. Jak raportował komisarz policji Wolf: „cele towarzystwa nie mogą być przychylne dla państwa pruskiego, co wnioskować można choćby z tego, że nie wciągnięto do towarzystwa ludzi, znanych ze swej przychylności w stosunku do Prus.” Istnieniem kasyna interesował się sam król pruski, nakazując stałą obserwację policyjną jego działalności. Zebrania odbywały się w środy, początkowo w pomieszczeniach należących do byłego burmistrza Gostynia Jana Kuleszy (obecnie dom przy placu Karola Marcinkowskiego 10), następnie w wybudowanej siedzibie. Co ciekawe, w przypadku udziału kobiet nie wolno było palić tytoniu, zakazane były też gry hazardowe. Władzę wykonawczą sprawowała dyrekcja złożona z trzech dyrektorów i kasjera wybieranych na roczną kadencję. Do obowiązków dyrekcji należało np. ustalanie terminów zabaw, zwoływanie zebrań członków, zawiadywanie kasą (członkowie płacili składkę członkowską w wysokości 5 talarów rocznie) i przechowywanie czasopism. Postanowienia związane z działaniami kasyna podejmowano na zgromadzeniach ogólnych. W praktyce statut nie wymieniał celów kasyna, które zamierzano realizować, a mianowicie rozwoju gospodarki i oświaty. Powołano trzy wydziały. Wydział rolniczo-przemysłowy miał dbać o rozwój rolnictwa i zwiększenie wiedzy o gospodarce. Organizowano liczne dyskusje, konferencje, wystawy rolnicze oraz festyny, sprowadzano także specjalistyczne czasopisma z zagranicy (m.in.. z Wielkiej Brytanii), wydawano także „Przewodnik rolniczo-przemysłowy”. Planowano również uregulować bieg Odry za pomocą odpowiednich urządzeń wodnych. Wydział literacki zajmował się prowadzeniem biblioteki, zbieraniem pamiątek narodowych oraz prowadzeniem działań edukacyjnych. Z leszczyńskim pismem „Przyjaciel ludu”, zorganizował też kilka czytelni ludowych m.in. w Krajewicach, Siemowie, Goli, Żytowiecku, Bodzewie. Utrzymywano również kontakt z Polakami ze Śląska i Mazur. Wydział dobroczynny zajmował się pomocą ubogim. W 1837 r. otwarto bibliotekę, wyposażoną głównie w książki z zakresu historii i literatury. Kasyno Gostyńskie było wzorem dla analogicznych organizacji w innych miastach Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Pruskie władze, wciąż dążące do likwidacji kasyna osiągnęły swój cel w 1846 r. Nieoficjalnie kasyno istniało do 1851 r., kiedy to na wniosek G. Potworowskiego, na mocy uchwały z 28 sierpnia 1851 r. przekształcono kasyno w Towarzystwo Agronomiczne Księstwa Poznańskiego. Zgodnie z protokołem z tegoż dnia: “Po daremnem oczekiwaniu aż do godziny dwunastej liczniejszego zjazdu członków, wniesiono, aby opierając się na końcowem zastrzeżeniu obwieszczenia, posiedzenie rozpocząć. Postawiono najprzód kwestya: czy Kassyno nadal istnieć ma lub nie? Po przymówieniu się kilku członków w tej mierze, zgodzono się jednomyślnie na projekt ob. Gustawa Potworowskiego i postanowiono, aby dotychczasowe Kassyno Gostyńskie, które niezaprzeczenie niemałe dla Prowincyi w czasie istnienia swego przyniosło korzyści, w obecnej przecież chwili dla zupełnej zmiany stosunków towarzyskich przy dawniejszej organizacyi użytecznie nadal działaćby nie mogło, - przeistoczyć na stowarzyszenie jednemu wyłącznie praktycznemu celowi poświęcone i zawiązać Towarzystwo Agronomiczne Xięstwa Poznańskiego.” Zbiory biblioteczne kasyna zostały przekazane w 1858 r. do Poznania i stały się zaczątkiem księgozbioru biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, zaś dom kasyna przeznaczono na szpital i sierociniec.
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map Google
map
Szlak Pracy Organicznej stanowi istotny element współczesnej refleksji nad historią i tożsamością regionu. Łączy w sobie tradycje i idee pracy organicznej, które odgrywały kluczową rolę w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego w czasach zaborów.
31 października 2024 -
30 września 2024
Program "Praca organiczna - dziedzictwo Wielkopolan"
OPOWIEŚCI DLA MŁODYCH ORGANICZNICZEK
29 listopada 2024 -
30 listopada 2024
Warsztaty herstoryczne w Winnej Górze
HERSTORIE I EKOLOGIA
Szlak kulturowy jako narzędzie promocji idei pracy organicznej